رعایت اصول ارگونومی در دفاتر کاری مدرن امری بسیار مهم تلقی می‌شود. از آنجایی که امروزه اکثر شرکت‌ها و کارمندان در مورد رفاه و حفظ سلامتی در حین کار آموزش‌دیده‌اند. اغلب اولین چیزهایی که با شنیدن ارگونومی به ذهن افراد خطور می‌کند میز، صندلی و صفحه کلید و لوازم است. در حالی که یکی از مهم‌ترین کلیدی‌ترین مورد مهم در دفاتر کاری موضوع روشنایی ارگونومیک است. طراحی و نورپردازی ارگونومیک یکی از الزامات محیط‌‌های کاری است و نقش مهمی در جلوگیری از سندرم بینایی رایانه (CVS) دارد. طبق یک نظرسنجی در سال ۲۰۱۴، ۶۰٪ بزرگ‌سالان بین ۲۰ تا ۵۰ سال علائم CVS را که شامل تاری دید، خشکی چشم و سردرد است، را در طول یک سال تجربه کرده‌اند.
نور نامناسب، خواه کم یا زیاد باشد، به میزان قابل توجهی در خستگی چشم دیجیتال کمک می‌کند. از سویی دیگر نور مناسب، بدون سایه و تابش خیره‌کننده، می‌تواند خستگی چشم و سردرد را کاهش دهد. بنابراین، اگر پس از کار با رایانه اغلب احساس خشکی چشم، تاری دید یا حتی سردرد می‌کنید. بهینه‌سازی ارگونومی نور در دفتر کار و یا میز کار می‌تواند به کاهش این علائم کمک کند.
ارگونومی روشنایی و نورپردازی ارگونومیک چیست؟
نورپردازی ارگونومیک رابطه‌ای بین فرد و منبع نور است. ارگونومی روشنایی تأثیر فوق‌العاده‌ای بر بهره‌وری، حفظ آرامش محیط کاری و جلوگیری از CVS دارد. در بسیاری از دفاتر وسایل روشنایی بالای سر به‌عنوان منبع اصلی نور محسوب می‌شوند. این نوع تابش نور موجب براق شدن و ایجاد سایه می‌شود و در صورت لرزش یا عدم نور کافی، وضعیت حتی بدتر هم می‌شود. همچنین، کار در یک دفتر با روشنایی ضعیف برای مدت طولانی می‌تواند باعث ایجاد کنتراست نامناسب (نور کم از اتاق و نور شدید از صفحه کامپیوتر)، توزیع ضعیف نور و تشخیص رنگ اشتباه و درنهایت باعث خستگی چشم و سردرد شود. علم ارگونومی روشنایی به ما کمک می‌کند تا نور مناسب را در زمان و مکان موردنیاز تأمین کنیم.
چرا ارگونومی نور مهم است؟
همان‌طور که گفته شد، ارگونومی روشنایی در طراحی دفاتر کار بسیار ضروری و حیاتی است. نور کم می‌تواند منجر به موارد زیر شود:
- خستگی چشم
- عدم تمرکز
- سردرد
- بیماری‌های عمومی
- افزایش نرخ خطای کارمندان
- عدم‌تشخیص و تطبیق صحیح رنگ
- کاهش بهره‌وری
کار در یک محیط کاری با نور ضعیف می‌تواند عملکرد افراد را به میزان قابل توجهی تحت تأثیر قرار دهد. بعلاوه، درجه حرارت اشتباه رنگ نیز می‌تواند بر روحیه و احساسات کارکنان تأثیر بگذارد. با توجه به اهمیت موضوع، رعایت اصول ارگونومی نور برای حفظ محیط کاری سالم و افزایش بهره‌وری کارمندان لازم و ضروری است.
بهینه‌سازی دفتر کار بر اساس نورپردازی ارگونومیک
نکات نورپردازی ارگونومیک زیر به شما کمک می‌کند تا روشنایی را در محل کار یا میز کار خود بهینه‌سازی کنید:
از نور کافی مناسب اطمینان حاصل کنید
اطمینان از وجود نور کافی در اطراف محوطه کاری یکی از مهم‌ترین جنبه‌های ارگونومی مناسب نور است. نور ضعیف، چشمان را مجبور می‌کند تا برای درک صحیح بیشتر کار کنند که خستگی چشم و سردرد را در پی خواهد داشت. به گفته کارشناسان، روشنایی یک فضای اداری عادی باید بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ لوکس (یکای شدت روشنایی در واحد SI) باشد. همچنین، اطمینان حاصل کنید که در طول روز محوطه کاری شما تا حد امکان از نور طبیعی بهره می‌برد. مطالعات نشان می‌دهد کارمندانی که به نور طبیعی دسترسی دارند هنگام کار هوشیارتر هستند و در مقایسه با کارمندان دارای دفاتر کار با نور مصنوعی خواب بهتری دارند.
انتخاب یک لامپ با لومن بالاتر (اندازه‌گیری میزان روشنایی، یا میزان نور خروجی) نور روشن‌تری را برای شما فراهم می‌کند. همچنین فراموش نکنید که هرچه منبع نور به یک جسم نزدیک‌تر باشد (علاوه بر فوکوس و زاویه)، با متمرکز شدن نور، سطح لوکس نیز بالاتر می‌رود.
لکه‌ها و سایه‌های تاریک ناخواسته را از بین ببرید
اتکای بیش از حد به نور مستقیم منجر به ایجاد لکه‌ها و سایه‌های تاریک در اطراف محل کار شما می‌شود. این مورد یکی دیگر از انواع رایج استفاده نادرست از نور است که باعث خستگی چشم و سردرد می‌شود.
بسیاری از افراد فقط با یک چراغ مطالعه روشن بر روی رایانه‌های خود در یک اتاق نسبتاً تاریک کار می‌کنند. این امر باعث عدم تعادل روشنایی می‌شود و عضلات چشم را برای سازگاری، مجبور به انقباض مداوم می‌کند. نتیجه؟ خستگی چشم و حتی سردرد. استفاده از مخلوطی از نور مستقیم و غیرمستقیم می‌تواند لکه‌ها و سایه‌های تاریک ناخواسته را از بین ببرد و محوطه کاری شما را به‌طور یکنواخت روشن کند.
روشنایی مستقیم زمانی است که بیشترین میزان پخش نور یک وسیله بر روی یک ناحیه یا جسم خاص می‌افتد. عملکرد نورافکن و برخی از چراغ‌های سقفی دقیقاً به همین صورت است.. روشنایی غیرمستقیم حالتی است که نور در یک طرح قائم به سمت بالا می‌تابد. بهترین نوع روشنایی ترکیب هر دو روشنایی مستقیم و غیرمستقیم است. از این رو از نور غیرمستقیم برای ایجاد روشنایی محیطی ثابت استفاده کنید تا نقاط تاریک و سایه‌ها را از بین ببرید. در مواردی که به نور بیشتری نیاز دارید، مانند نوشتن یا استفاده از صفحه‌کلید، نور را به صورت مستقیم هدایت کنید.
تابش خیره‌کننده مستقیم و غیرمستقیم را کاهش دهید
تابش خیره‌کننده به دلیل عدم‌تشخیص صحیح هر چیزی به‌جز منبع و درخششش نور می‌تواند چشم‌ها را خسته کند. نواحی روشن مانند پنجره‌ها، سقف‌ها و چراغ‌های روشنایی که مستقیماً در میدان دید قرار دارند باعث ایجاد تابش خیره‌کننده مستقیم می‌شوند. نوری که از سطوح، ازجمله سطح میز کار به چشم منعکس می‌شود، باعث خیرگی غیرمستقیم می‌شود.
نکات زیر در مورد نورپردازی ارگونومیک می‌تواند در کاهش تابش مستقیم و غیرمستقیم مفید باشد:
- برای پنجره‌ها پرده در نظر بگیرید
- برای پنجره‌های رو به شرق / غرب، برای جلوگیری از تابش خیره‌کننده نور خورشید بر اساس موقعیت آن در طول روز از پرده‌های عمودی استفاده کنید.
- برای پنجره‌های رو به شمال / جنوب، از پرده‌های افقی استفاده کنید.
- روشنایی مانیتور را به‌گونه‌ای تنظیم کنید تا با روشنایی منطقه پشت آن مطابقت داشته باشد.
- مانیتور را مستقیماً زیر چراغ بالای سر قرار ندهید.
درجه حرارت رنگ را بر اساس روحیه و نوع کار تنظیم کنید
ارگونومی نورپردازی نه تنها به کاهش مشکلات جسمی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند باعث بهبود خلق و خو و بهره‌وری افراد نیز بشود. دمای رنگ به میزان سرد یا گرم بودن نور اشاره دارد. همچنین آن را با کلوین (K) اندازه‌گیری می‌کنند. دمای رنگ گرم‌تر موجب خواب‌آلودگی می‌شود، درحالی‌که دمای رنگ سردتر ۱۹.۴٪ باعث افزایش بهره‌وری می‌شود. مطالعات همچنین نشان می‌دهد که دمای رنگ سردتر باعث بهبود خلق و خو و هوشیاری و همچنین سلامت روان می‌شود.
کنتراست بین پس‌زمینه و پیش‌زمینه را کنترل کنید
کنتراست به رابطه بین یک جسم و پس زمینه آن از نظر روشنایی یا رنگ گفته می‌شود. کنتراست ضعیف، چشمان شما را مجبور می‌کند برای دیدن اشیا در پس زمینه بیشتر کار کند. برای بهبود ارگونومی نور، یکی از مهم‌ترین چیزهایی که باید روی آن تمرکز کنید، ایجاد کنتراست است. زیرا هنگامی‌که بین پیش زمینه و پس زمینه تمایز رنگی کافی وجود نداشته باشد، دیدن با مشکل مواجه می‌شود. مانیتور خود را به گونه‌ای تنظیم کنید تا با کنتراست رنگی مناسب بهترین دید را ایجاد کنید.
سخن پایانی
بالاخره باید نور محیط کم شود یا زیاد؟ بهترین کار استفاده از لامپ‌هایی با روشنایی قابل تنظیم است زیرا به شما امکان می‌دهد نور را با توجه به وضعیت محیط تنظیم کنید. همچنین اگر چراغ میز کار شما قابلیت تنظیم روشنایی ندارد، برای بهینه‌سازی نور زاویه و جهت نور را تغییر دهید. برای راهنمایی‌های بیشتر در خصوص طراحی و نورپردازی ارگونومیک با مشاوران گروه مکعب تماس حاصل فرمایید.
