اغلب اوقات با شنیدن کلمه ارگونومی؛ حواس ما به سمت وسایلی مانند میز، صندلی، صفحه کلید و سایر موارد فیزیکی که وضعیت بدن ما را تحت تأثیر قرار می‌دهند می‌رود؛ اما در حقیقت ارگونومی فضای اداری چیزی فراتر از این موضوع است. ما در حقیقت ۸۵٪ اطلاعات پیرامون خود را از طریق بینایی دریافت می‌کنیم و بیشتر ساعات کاری ما در مقابل رایانه‌ها و بررسی کاغذها و اسناد اداری می‌گذرد. ازاین‌رو بر طبق تحقیقات اغلب کارمندان از سندرم بینایی رایانه (CVS) رنج می‌برند. درنتیجه یک نورپردازی مطلوب در محل کار نه‌تنها باعث بهبود رفاه شخصی افراد می‌شود بلکه باعث ارتقا سلامت آنان نیز می‌شود. در ارزیابی روشنایی کلی، شدت نور، جهت نور، سایه و تابش خیره‌کننده و رنگ پارامترهای اساسی و تعیین‌کننده محسوب می‌شوند که در بحث نورپردازی ارگونومیک موردبررسی قرار می‌گیرند.
ازاین‌رو در این زمینه، ارگونومی روشنایی برای جلوگیری از عوامل تأثیرگذار منفی در اتاق‌های کم‌نور، از جمله خستگی چشم، سردرد، خستگی و عدم تمرکز، راهنمایی‌های مهمی را ارائه می‌دهد. ارگونومی روشنایی به‌عنوان یک علم در خط مقدم فناوری‌های روشنایی محل کار قرار دارد و پیروی از دستورالعمل‌های ارگونومیک باعث افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌های انرژی و کمک به ایمنی و ایجاد انگیزه بیشتر در کارکنان می‌شود. در ادامه به اهمیت ارگونومی نور در دفاتر کاری مدرن می‌پردازیم و پیشنهاد‌هایی را نیز برای بهبود وضعیت نور ارائه خواهیم داد.
مبانی ارگونومی نور
استفاده از دستورالعمل‌های ارگونومیک برای دستیابی به محیط کاری امن و سلامت بسیار حیاتی است. ماهیت روشنایی ارگونومیک بهره‌گیری از یک روشنایی کم‌مصرف و انعطاف‌پذیر در ایستگاه‌های کاری است. به گفته کارشناسان نورپردازی، دید واضح در هنگام کار نسبت به سایر جنبه‌های روشنایی اداری مقدم است زیرا به‌شدت بر عملکرد افراد تأثیرگذار است. در بسیاری از موارد اگر کارمندان بتوانند خودشان نور را تنظیم کنند، اساساً برایشان بهتر و راحت‌تر است. بسته به وظیفه بصری قابل انجام، نور مستقیم و غیرمستقیم و همچنین نور طبیعی روز و نور مصنوعی انواع روشنایی‌های باکیفیت بالا در محیط کار محسوب می‌شوند.
کیفیت منبع نور با پارامترهایی مانند رنگ، شدت نور و تابش اندازه‌گیری می‌شود. در حالت کلی درخشندگی بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ لوکس توصیه می‌شود. بعلاوه، کیفیت روشنایی به لامپ‌ها یا فناوری استفاده شده نیز بستگی دارد. لامپ‌های رشته‌ای ارزان‌تر هستند اما مصرف برق بالاتر و دوام کمتری دارند. در مقایسه با آنها، لامپ‌های فلورسنت و هالوژن کمی گران‌تر هستند، اما ازآنجایی‌که عمر آنها ده برابر لامپ‌های رشته‌ای است، به‌عنوان گزینه‌ای سازگار با محیط‌زیست نیز شناخته می‌شوند.
ارگونومی نور در دفاتر کاری
نتایج چندین مطالعه نشان داده است که نور محیط تأثیر زیادی بر میزان تمرکز و عملکرد افراد دارد. بیوریتم ما بسیار به سطح روشنایی متکی است. به‌طورکلی، هرچه محیط کار روشن‌تر باشد، کارکنان با انگیزه و تمرکز بیشتری وظایف خود را انجام می‌دهند. همچنین در مبحث ارگونومی نور، برای کار با رایانه، توصیه‌های دقیق‌تری ارائه شده است. کار مداوم بر روی صفحه‌نمایش‌ها چشمان ما را خسته می‌کند. نور محیط و نور صفحه کامپیوتر هر دو با یک سطح روشنایی خاص اما متفاوت به چشم کاربر می‌رسند و این دقیقاً همان‌جایی است که ارگونومی نور توصیه می‌کند که خستگی چشم با استفاده از یک روشنایی مناسب برطرف شود. شرایط نامناسب نور منجر به خستگی، سردرد و سایر مشکلات جسمی در کاربران رایانه‌ها می‌شود.
درگذشته، نور خوب اغلب به معنای نور کافی بود؛ اما در دفاتر کاری مدرن امروزی، روشنایی باید بر اساس کاری که انجام می‌شود و موقعیت رایانه تنظیم شود. پیش از هر چیز، اطمینان از نور کافی در اطراف فضای کاری مهم‌ترین قسمت از اجرای نورپردازی ارگونومیک است. روشنایی ناکافی، چشمان کارمندان را مجبور به کار اضافی می‌کند که نتیجه‌ای جز خستگی چشم و سردرد را در پی ندارد.
بررسی اجمالی ارگونومی نور در دفاتر کاری
نکات مهمی وجود دارد که باید هنگام بهینه‌سازی ارگونومی نور در دفاتر کاری به آنها توجه کنید:
آیا نور طبیعی کافی در محل کار وجود دارد؟
مهم‌ترین مسئله در اجرای اصول ارگونومی نور، وجود نور کافی است. روشنایی ناکافی موجب ایجاد سندرم بینایی رایانه (CVS) می‌شود.
آیا لکه‌ها و سایه‌های ناخواسته‌ای وجود دارد که بتوان آنها را از بین برد؟
لکه‌ها و سایه‌های تیره اطراف فضای کار معمولاً به دلیل وابستگی بیش‌ازحد به نور مستقیم ایجاد می‌شود و نوع رایج دیگری از ضعف نور در محیط است که باعث خستگی چشم می‌شود. بسیاری از افراد دوست دارند در یک فضای نسبتاً تاریک و فقط با یک چراغ روشن بر روی کامپیوتر خود کار کنند. این کار یک عدم تعادل بزرگ در نور ایجاد می‌کند و عضلات چشم را مجبور می‌کند تا به‌طور مداوم منقبض شوند که نتیجه آن خستگی چشم و حتی سردرد است. برای از بین بردن مناطق تاریک و ناخواسته، از مخلوطی از روشنایی مستقیم و غیرمستقیم استفاده کنید تا فضای کار شما به‌طور یکنواختی روشن شود.
آیا تعادل نور مستقیم و غیرمستقیم رعایت شده است؟
سعی کنید تابش خیره‌کننده مستقیم و غیرمستقیم را به حداقل برسانید چرا که تابش خیره‌کننده با جلوگیری از توانایی تشخیص صحیح هر چیزی به‌جز درخشان‌ترین نور (تابش خیره‌کننده) چشم شما را بسیار خسته می‌کند. ازاین‌رو ایستگاه کاری یا صندلی خود را با زاویه ۹۰ درجه از پنجره‌های بزرگ قرار دهید تا از تابش نور مستقیم در امان باشید. همچنین از قرار دادن مانیتور خود در زیر چراغ بالای سر خودداری کنید
آیا درجه حرارت رنگ بر اساس روحیه یا وظیفه افراد مناسب است؟
ارگونومی روشنایی، تنها مختص کاهش مشکلات بهداشت جسمی نیست، بلکه علم استفاده از نورپردازی به‌گونه‌ای است که باعث افزایش خلق‌وخو و بهره‌وری در افراد بشود. روشنایی با کمترین تعداد کلوین یک محیط گرم را فراهم می‌کند که باعث راحتی و آرامش می‌شود. کلوین در سطح متوسط، یک نور سفید خنک را ارائه می‌دهد و یک محیط روشن و پرنشاط را فراهم می‌کند. نور خورشید در یک روز آفتابی معمولاً حدود ۵۰۰۰ کلوین است و در مقایسه با نور سفید و آبی می‌تواند به بالا بردن خلق‌وخو و ارتقا بهره‌وری کمک کند. نور آبی ریتم شبانه‌روزی را مختل می‌کند و شما را هوشیار نگه می‌دارد. تحقیقات دانشگاه پنسیلوانیا نشان می‌دهد نوری که در طیف رنگی گرم‌تر قرار می‌گیرد، برای چشم ما ایمن‌تر است.
سخن پایانی:
مبحث ارگونومی نور در محیط‌های کاری، بسیار گسترده است و تأثیرات آن برافزایش میزان بهره‌وری کارکنان و رضایت مشتریان ثابت شده است. انتخاب تجهیزات روشنایی مناسب و تغییراتی در سبک چیدمان بدون ایجاد و تحمیل هزینه‌های اضافی نیز می‌تواند تا حدود زیادی به بهینه‌سازی نور در محیط کار شما کمک کند. جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص چگونگی پیاده‌سازی ارگونومی نور در دفاتر کاری خود، با کارشناسان متخصص گروه طراحی دکوراسیون داخلی مکعب تماس حاصل فرمایید.
