ایمنی در محل کار باید جزو اولویت‌های شما باشد. بهتر است از انواع خطرات محیط کار خود آگاهی داشته باشید تا با آرامش بهتری فعالیت‌های کاری خود را انجام دهید. انواع مخاطرات محیط کار می‌تواند با آسیب‌های جسمی، روحی و روانی، آلودگی‌های محیط کار، مسائل بهداشتی مرتبط باشد. گاهی اوقات حتی نامناسب بودن میز اداری هم می‌تواند آسیب‌های جسمی به شما وارد کند. در ادامه در این باره توضیحات بیشتری می‌دهیم البته برای محیط کاری اداری بیشتر سلامت مد نظر است که بسیار مخاطرات بدی وجود دارد که در ادامه مقاله به آن می پردازیم.
انواع محیط کار
انواع مختلفی از محیط کاری وجود دارد که شامل ترکیبی از اجزای فیزیکی، فرهنگ شرکت و شرایط کاری است. اینکه چه عناصری موجب ایجاد یک محیط کاری استاندارد و خوب می‌شود؛ بستگی به عوامل مختلفی مانند نوع صنعت و سن سازمان، تعداد و انواع کارکنان و محیط ایده‌آل از نظر مدیران سازمان دارد. بر اساس تئوری هالند، برخی از محیط‌های کاری ممکن است برای شخصیت‌های خاص مناسب‌تر باشند. بر این اساس به کارکنان توصیه می‌شود که در زمان انتخاب محیط کار حتما به ویژگی‌ها و تیپ شخصیتی خود توجه کنند. انواع مختلف محیط‌های کاری مبتنی بر شخصیت کارکنان عبارتند از:
تحقق‌گرا: در این محیط فعالیت بدنی افراد زیاد است و ممکن است برای کارمندانی که پر جنب و جوش‌تر هستند مناسب‌تر باشد. کسانی که در این محیط‌ها فعال‌تر هستند؛ اغلب در استفاده از ابزار و کار با دست مهارت دارند و کارهای یدی را به کارهای فکری ترجیح می‌دهند. محیط‌های حاکم بر مشاغلی مانند مهندسی و ساخت و ساز جزء این دسته از محیط‌ها محسوب می‌شوند.
تحقیقی: این نوع محیط بر اساس تفکر انتقادی، آزمایش و حل مسئله شکل گرفته و بیشتر شامل مشاغلی می‌شود که مبتنی بر جمع آوری شواهد، مطالعه اطلاعات و یادگیری و همچنین نتیجه‌گیری هستند. کارمندانی که اهل تفکر بوده می‌توانند در این محیط‌های کاری پیشرفت کنند.
هنری: در این محیط نوآوری کارکنان در اولویت است و اغلب برای کسانی که به نوعی خلاقیت بالایی دارند و انعطاف‌پذیرتر و احساسی‌تر هستند گزینه بهتری محسوب می‌شود.
اجتماعی: این نوع محیط باعث ارتقای ارتباطات بین کارکنان می‌شود. کسانی که در این محیط‌ها عملکرد خوبی دارند معمولا از نظر شخصیتی مهربان‌تر و همدل‌تر هستند و شفقت بیشتری دارند. محیط‌های حاکم بر مشاغل مرتبط با آموزش، مددکاری اجتماعی، مشاوره و پرستاری جزء این دسته از محیط‌ها محسوب می‌شوند.
کارآفرین: این محیط کاری به محیطی گفته می‌شود که بیشتر بر روی هدایت دیگران به سمت اهداف تاکید دارد. محیط‌های کارآفرین برای افراد متقاعدکننده که در شرایط رقابتی بیشتر پیشرفت می‌کنند و ترجیح می‌دهند در سمت‌هایی مانند فروشنده یا مذاکره‌کننده ایفای نقش کنند مناسب‌تر هستند.
متعارف: ویژگی اصلی این محیط‌ها، قابلیت پیش‌بینی بالا و سازماندهی عالی است. بیشتر مشاغل سنتی که سازماندهی در آنها حرف اول را می‌زند در این دسته جای می‌گیرند. نظم واضح، عملی بودن وظایف و قابل اعتماد بودن محیط جزء ویژگی‌های ذاتی این فضاها به حساب می‌آیند.
انواع مخاطرات محیط کار را نام ببرید
خطرات محیط کار، بر اساس نقش‌ها، وظایف و نوع کار محول شده به کارکنان به شش دسته اصلی زیر تقسیم می‌شوند:
- مخاطرات ایمنی
- مخاطرات بیولوژیکی
- مخاطرات فیزیکی
- مخاطرات ارگونومیک
- مخاطرات شیمیایی
- مخاطرات ناشی از حجم زیاد کار
خطرات بهداشتی محیط کار
مخاطرات بهداشتی محیط کار شامل خطرات شیمیایی ناشی از تماس با حلال‌ها، چسب‌های شیمیایی مضر، رنگ، گرد و غبارهای سمی و…، خطرات فیزیکی ناشی از قرار گرفتن در معرض صدا، تشعشع، گرما و…، خطرات بیولوژیکی که منجر به بیماری‌های عفونی می‌شود و مخاطرات ارگونومیک ناشی از بلند کردن اجسام سنگین، انجام حرکات تکراری و قرار گرفتن در معرض ارتعاشات است می‌شود.
عوامل ارگونومی محیط کار
ارگونومی علم یافتن تناسب ایده آل بین شرایط افراد و کاری است که انجام می‌دهند. در این علم با استفاده از فناوری، محصولات و دستگاه‌هایی طراحی و تولید می‌شود که مطابق با شراط بدنی کاربر، محیط کار و وظایفی است که به او محول شده است. در نظر گرفتن این عوامل به معنی انجام بهتر، موثرتر و ایمن‌تر وظایف از سوی کارکنان است. طبق گفته منابع مختلف، عوامل ارگونومیک به طور کلی از سه جنبه به هم پیوسته شغل، فرد و سازمان تشکیل شده است.
شغل: برای اینکه یک شغل یا وظیفه ارگونومیک تلقی شود؛ باید طوری طراحی شده که محدودیت‌ها و نقاط قوت جسمی و ذهنی کاربر در آن لحاظ شده باشد. این که وظایف طراحی شده مستلزم چه ویژگی‌هایی است؛ حجم کار چقدر است؛ نحوه طراحی تجهیزات از نظر اندازه، شکل و مناسب بودن برای وظایف باید به چه صورت باشد؛ شرایط حاکم بر محیط کار مانند دما، رطوبت، روشنایی، صدا و میزان لرزش باید چگونه لحاظ شود و نحوه استفاده و دسترسی به اطلاعات باید چگونه باشد در این دسته از عوامل جای دارند.
فرد: رویکرد ارگونومیک به کارکنان به معنای طراحی مشاغل و استفاده از تجهیزات کاری است که توانایی‌های او را بهبود می‌دهند؛ در عین حال از سلامت و ایمنی او محافظت می‌کنند و بهره‌وری کلی سازمان را ارتقاء می‌دهند. این عامل شامل جنبه‌هایی مانند مشخصات فیزیکی (اندازه و شکل بدن)، تناسب اندام، قدرت و وضعیت بدن، قدرت بینایی، شنوایی و لامسه، مهارت‌ها و شایستگی‌ها، دانش و تجربه، شخصیت و نگرش و آموزش می‌شود.
سازمان: نحوه رفتار کارکنان در محل کار معمولا نمی‌تواند تحت تاثیر ویژگی‌های سازمانی نباشد. ارزیابی یک سازمان از منظر ارگونومیک و عوامل انسانی به معنای نگاه کردن به چگونگی تاثیر ملاحظات بر رفتار و اقدامات کارکنان است. این عامل شامل جنبه‌هایی مانند فرهنگ سازمانی، مدیریت، نظارت و رهبری، کار گروهی، الگوهای کاری و ساعات کاری، ارتباطات و منابع می‌شود.
ما یک مقاله داریم که در مورد اصول آرگونومیک در محیط کار نوشته ایم که می توانید آن را مطالعه کنید.
عوامل روانی محیط کار
مراقبت از شرایط روانی کارکنان زمانی تضمین می‌شود که اعضای تیم احساس کنند می‌توانند آشکارا با تیم خود ارتباط برقرار کرده؛ سوالات خود را به صورت شفاف بپرسند؛ به دنبال بازخورد باشند؛ ایده‌های جدید ارائه دهند؛ مشکلات خود را گزارش کنند و بدون ترس از عواقب، از همکاران یا مدیران خود درخواست حمایت و کمک کنند. با رعایت این عوامل، مدیران می‌توانند هوش هیجانی سازمان را ارتقا دهد و یک محیط کاری سالم از نظر روانی فراهم کنند.
کار بی وقفه
کار بی‌وقفه در واقع یکی از مخاطرات بسیار متداول در محیط‌های کاری است که باعث افزایش حجم فشار و استرس در کارکنان می‌شود. این مخاطره در هر شغلی ممکن است رواج داشته باشد اما کارگران بیشتر در معرض آن هستند. یک نظرسنجی نشان داد که حداقل ۴۴ درصد از ۱.۴ میلیون کارگر مورد مطالعه، از استرس، افسردگی یا اضطراب ناشی از کار رنج می‌برند.
عوامل فیزیکی محیط کار
خطرات فیزیکی می‌تواند بر افرادی که در شرایط آب و هوایی نامناسب یا در محیط‌های مضر کار می‌کنند تاثیر بگذارد. کارگرانی که مدام در معرض صدای بلند، تابش، نور خورشید و اشعه ماوراء بنفش هستند ممکن است در معرض این نوع خطر باشند.
آسیب‌های چشمی
این دسته از آسیب‌ها با کارمندان همراه است. آسیب‌های چشمی از طریق خیره شده به صفحه نمایشگر اتفاق می‌افتد. روزانه ممکن است حدود ۸ ساعت برای تکمیل کردن کارهای خود با سیستم‌های رایانه‌ای کار کنید. بهتر است از یک نمایشگر استاندارد استفاده کنید. در صورتی که صفحه نمایشگر سیستم شما استاندارد کافی را ندارد، آن را به مدیریت بخش خود اعلام کنید تا در اسرع وقت برای تعویض آن اقدام کنند. اما کارهایی را هم خودتان می‌توانید برای جلوگیری از خطرات محیط کار انجام دهید. برای مثال فاصله خود را از مانیتور در حد استاندارد نگه دارید. صفحه مانیتور شما نباید از دید مستقیم شما پایین‌تر باشد. می‌توانید برای تنظیم ارتفاع ابتدا صندلی خود را تنظیم کنید و اگر باز هم مانیتور پایین‌تر بود، برای زیر آن یک پایه خریداری کنید.
آسیب‌های ستون فقرات ناشی از صندلی نامناسب
گاهی وقت‌ها آسیب‌های جسمانی به دست خودمان رقم می‌خورد. به این صورت که حتی ممکن است مبلمان اداری ارگونومیک هم در اختیار داشته باشیم، اما با طریقه صحیح نشستن ناآشنا باشیم. با این غفلت، آسیب‌های جبران ناپذیری به ستون فقرات خود وارد می‌کنیم. اما گاهی هم این آسیب‌ها به دلیل شرایط محیطی است. زمانی که به عنوان کارفرما، وسایل استاندارد برای نیروی کار تهیه نکنیم، باید منتظر پیامدهای آن باشیم. این اتفاق به مرور زمان خستگی جسمانی کارمندان را بیشتر می‌کند و از بازدهی آنان می‌کاهد. یک صندلی ارگونومیک برای آنان تهیه کنید و آموزش‌های لازم را برای تنظیم آن مطابق با قد خود و فاصله میز داشته باشید.
آتش سوزی
برخی از مشاغل ملزم به نگهداری مواد اشتعال‌زا هستند. این مواد در اثر زیاد شدن دما می‌توانند به راحتی آتش بگیرند. در صورتی که انباری از این مواد در کارگاه یا محل کار خود دارید، سعی کنید شرایطی را فراهم کنید که آنها در دمای کمتری نگهداری شوند. برای جلوگیری از خطرات محیط کار در فضاهای مورد نیاز چند کپسول آتش‌نشانی قرار داده و طریقه استفاده از آن را به همکاران بخش توضیح دهید. همچنین روشن کردن سیگار و شمع را در این اماکن ممنوع کنید. می‌توانید یک تابلو جلوی درب این اماکن نصب کنید تا افراد دیگر هم از این موضوع باخبر شوند.
استرس در فضای کار
استرس فضای کاری در صورتی که به صورت دائمی باشد، به مرور سیستم ایمنی بدن کارمندان را ضعیف می‌کنند. آنها پس از مدتی دچار بیماری‌های مختلفی می‌شوند به طوری که دیگر قادر به همکاری با شما نیستند. اگر می‌خواهید نیروی کار خود را حفظ کنید، شرایط را برای روحیه و آرامش آنان در فضای کاری برقرار کنید. بخشی از استرس‌ها به کمک گیاهان کاهش می‌یابد. در قسمت‌های مختلف شرکت، انواع گلدان‌های زیبا را قرار دهید. گیاهان انرژی مثبت زیادی دارند که حتی با نگاه به آنها می‌توانید انرژی آن را دریافت کنید.
سلامت در محیط کار مهم‌ترین نیاز یکی فرد است. با برقراری امنیت جانی و روحی برای کارمندان خود، حس رضایت و امید را در آنها ایجاد می‌کنید. یک موسیقی آرام در فضای شرکت با صدای ملایم پخش کنید. موسیقی معجزه می‌کند. تا حد امکان از ورود صداهای دیگر به دیگر اتاق‌ها جلوگیری کنید. برای اتاق‌های جلسه می‌توانید از دیوارهای آکوستیک استفاده کنید تا هم مانع از بیرون رفتن صدا شوید و هم حریم جلسه و اطلاعات آن را حفظ کنید. زمانی که فضا در محیط کار آرام باشد، کارمندان استرس کاری خود را بهتر کنترل و مدیریت می‌کنند. کافی است کمی به این موضوع دقت کنید.
